Abstract
Abstract
Medieval pedagogical grammars of Arabic have often been studied on a par with theoretically oriented treatises, under the assumption that the former basically differ from the latter merely in their more concise nature and their lack of lengthy discussions that would place an unnecessary burden on students. The main argument in this article is that grammatical descriptions found in pedagogical grammars may not reflect the views of their authors, but may rather be the result of the authors’ adaptation of their formulations to the genre. To demonstrate this, I focus in this study on explanations in several pedagogical grammars that are at sharp variance with the canonical theory in Arabic grammatical tradition, with respect to the identification of the operators assigning the subjunctive mood to the verbs following several particles.
תקציר
מקובל בחקר המסורת הדקדוקית הערבית של ימי-הביניים לבחון ספרי דקדוק פדגוגיים לצד חיבורים בעלי אוריינטציה תאורטית, מתוך הנחה שהראשונים נבדלים מהאחרונים אך ורק באופיים התמציתי ובעובדה שנעדרים מהם דיונים ארוכים, אשר היה בהם כדי להכביד על הלומדים שלא לצורך. הטיעון המרכזי במאמר זה הוא שתיאורים דקדוקיים המצויים בספרות הפדגוגית אינם משקפים בהכרח את דעותיהם של מחבריהם; תחת זאת, יש שמחבריהם התאימו בספרים אלה את ניסוחיהם לסוגה. להמחשת הטיעון, אתמקד במחקר זה בטקסטים מתוך ספרי דקדוק פדגוגיים אשר בהם הגורם (עַאמִל) למודוס הסוביונקטיב בפועל המופיע לאחר מספר מיליות מוסבר באופן שאינו עולה בקנה אחד עם התאוריה הקנונית במסורת הדקדוקית הערבית.
المستخلص
عادة ما يتناول باحثو النّظريّة النّحويّة العربيّة في القرون الوسطى كتب نحو تعليميّة إلى جانب كتب هدفها نظريّ، ظنًّا منهم أنّ الأولى لا تختلف عن الأخيرة إلّا بمنهجها المختصر، وبعدم احتوائها على بحوث طويلة قد تثقّل على الطّلّاب أكثر من اللّازم. إنّ الفكرة المركزيّة في هذا المقال هي أنّ العبارات الموجودة في الكتب التّعليميّة قد لا تعبّر عن آراء مؤلّفي هذه الكتب، بل أنّ المؤلّفين كيّفوا كتاباتهم للجانر في بعض الأحيان. سأبيّن هذه الفكرة من خلال نصوص من كتب النّحو التّعليميّة تتناول العامل في الفعل المنصوب الواقغ بعد عدّة حروف معيّنة وتشرح القضيّة في طرق لا تتلاءم والنّظريّة الرّائجة في التّراث النّحويّ العربيّ.
Medieval pedagogical grammars of Arabic have often been studied on a par with theoretically oriented treatises, under the assumption that the former basically differ from the latter merely in their more concise nature and their lack of lengthy discussions that would place an unnecessary burden on students. The main argument in this article is that grammatical descriptions found in pedagogical grammars may not reflect the views of their authors, but may rather be the result of the authors’ adaptation of their formulations to the genre. To demonstrate this, I focus in this study on explanations in several pedagogical grammars that are at sharp variance with the canonical theory in Arabic grammatical tradition, with respect to the identification of the operators assigning the subjunctive mood to the verbs following several particles.
תקציר
מקובל בחקר המסורת הדקדוקית הערבית של ימי-הביניים לבחון ספרי דקדוק פדגוגיים לצד חיבורים בעלי אוריינטציה תאורטית, מתוך הנחה שהראשונים נבדלים מהאחרונים אך ורק באופיים התמציתי ובעובדה שנעדרים מהם דיונים ארוכים, אשר היה בהם כדי להכביד על הלומדים שלא לצורך. הטיעון המרכזי במאמר זה הוא שתיאורים דקדוקיים המצויים בספרות הפדגוגית אינם משקפים בהכרח את דעותיהם של מחבריהם; תחת זאת, יש שמחבריהם התאימו בספרים אלה את ניסוחיהם לסוגה. להמחשת הטיעון, אתמקד במחקר זה בטקסטים מתוך ספרי דקדוק פדגוגיים אשר בהם הגורם (עַאמִל) למודוס הסוביונקטיב בפועל המופיע לאחר מספר מיליות מוסבר באופן שאינו עולה בקנה אחד עם התאוריה הקנונית במסורת הדקדוקית הערבית.
المستخلص
عادة ما يتناول باحثو النّظريّة النّحويّة العربيّة في القرون الوسطى كتب نحو تعليميّة إلى جانب كتب هدفها نظريّ، ظنًّا منهم أنّ الأولى لا تختلف عن الأخيرة إلّا بمنهجها المختصر، وبعدم احتوائها على بحوث طويلة قد تثقّل على الطّلّاب أكثر من اللّازم. إنّ الفكرة المركزيّة في هذا المقال هي أنّ العبارات الموجودة في الكتب التّعليميّة قد لا تعبّر عن آراء مؤلّفي هذه الكتب، بل أنّ المؤلّفين كيّفوا كتاباتهم للجانر في بعض الأحيان. سأبيّن هذه الفكرة من خلال نصوص من كتب النّحو التّعليميّة تتناول العامل في الفعل المنصوب الواقغ بعد عدّة حروف معيّنة وتشرح القضيّة في طرق لا تتلاءم والنّظريّة الرّائجة في التّراث النّحويّ العربيّ.
| Original language | English |
|---|---|
| Title of host publication | The IOS Annual Volume 21. “Carrying a Torch to Distant Mountains” |
| Editors | Yoram Cohen, Amir Gilan, Letizia Cerqueglini, Beata Sheyhatovitch |
| Place of Publication | Leiden, The Netherlands |
| Publisher | Brill |
| Chapter | 15 |
| Pages | 414-443 |
| Number of pages | 30 |
| ISBN (Electronic) | 978-90-04-49914-0 |
| ISBN (Print) | 978-90-04-49913-3 |
| DOIs | |
| State | Published - 23 Nov 2021 |
Publication series
| Name | The IOS Annual |
|---|